Hadis Tarihi ve Usulü 7. Ünite Râvî
Soru-Cevap Ders Notları 10 Mayıs 2014 Cumartesi
Betül
Kader
1.
Raviler hakkında
toplanan bilgilerin yazıldığı eserler verilen isimler nedir?
CEVAP: Tarih tabakat rical vefeyat vb.
2.
Ravinin hadis
ilmindeki tanımı nedir?
CEVAP: Belli usullere göre hadisi alıp (tahammül) bu
usullere uygun rivayet lafızları kullanarak başkalarına nakleden(eda) kimsedir.
3.
Ravi kelimesinin eş
anlamlısı olarak kullanılan kelimeler nelerdir?
CEVAP: Nakil ve racul
4.
Tabaka nedir?
CEVAP: Hadiste yaş ve öğrenim /isnad veya sadece öğrenim
bakımından birbirine yakın raviler grubudur.
5.
Sahabe’nin kavram
olarak tanımı nedir?
CEVAP: Hz. Peygamberi ona iman etmiş olarak gören
(ru’yet)veya onunla karşılaşan (lika)ve Müslüman olarak ölen kimsedir. Sahib eş
anlamlısıdır.
6.
Hz. Peygamber’i
bilinçli olarak görmemiş olan bebek ve çocukların sahabilik durumu nedir?
CEVAP: Hz. Peygamber tarafından görülmüş olma şerefine
ulaşmaları bakımından sahabi fakat rivayetleri sahabeye dayanması bakımından
büyük tabiin tabakasından sayılır.
7.
Hz.Peygamber’i
sadece defnedilmeden görenlerin sahabilik durumu nedir?
CEVAP: Tercih edilen görüşe göre sahabi sayılmazlar.
8.
Raviler hakkındaki
biyografik kitapların içeriği ne hakkındadır?
CEVAP: Ravilerin şahsi dini ilmi kimik ve kişilikleri
hakkındadır.
9.
Sahabiliğin tespit
yolları nelerdir?
CEVAP:
Tevatür: Hulafa-i raşidin Aşere-i mübeşşere önde gelen
birçok sahabinin sahabiliği tevatürle sabittir.
Şöhret: Dımam b. Sa'lebe ve Ukkaş b. Mihsan gibilerin
sahabilikleri shabi olduklarına dair yaygın/meşhur bilgiye dayanır.
Şahitlik: Meşhur bir sahabinin başka birinin sahabi
olduğuna dair şahitlik etmesidir. Hammade b. Devsi’nin sahabiliği Ebu Musa el-
Eş’ari’nin şahitliğine dayanır.
İkrar:Adil bir kimsenin kendisinin sahabi olduğunu
söylemesidir.
10. Sahabe kaç tabakaya ayrılır?
CEVAP: Üç tabakaya ayrılır.Yaşı büyük sahabiler orta
yaşlı sahabiler yaşı küçük sahabiler.
11. Müsned müellifi Baki b. Mahled’in 1013 sahabnin adını
verdiği risalesinin ismi nedir?
CEVAP: Kitabü’l Adad
12. Muksirun sahabi ne demektir?
CEVAP: 1000’den fazla hadis rivayet etmiş sahabi demektir.
13. Mukillun sahabi kime denir?
CEVAP: Rivayeti bine ulaşmayan sahabilere denir.
14. Muksirun sahabiler sırasıyla kimlerdir?
CEVAP:
-Ebu Hureyre-5374 hadis
-Abdullah b. Ömer-2630 hadis
-Enes b. Malik -2286 hadis
-Hz. Aişe -2210 hadis
-Abdullah b. Abbas-1660 hadis
-Cabir b. Abdullah -1540 hadis
-Ebu Said el- Hudri-1170 hadis
15. Abadile diye anılan sahabilere niçin bu isim verilmiştir?
CEVAP: Hz. Peygamber’den sonra uzun süre yaşayıp
Müslümanların çeşitli problemlerinin çözümü konusunda bilgi ve tecrübelerine
başvurulan birer bilge konumuna geldikleri için bu isim verilmiştir.
16. Abadile diye anılan sahabiler kimlerdir?
CEVAP:
-Abdullah b. Abbas
-Abdullah b. Ömer
-Abdullah b.Zübeyr
-Abdullah b.Amr
17. Sahabe genelinde en son vefat eden kimdir?
CEVAP: 110 yılında Mekke’de vefat eden Ebut- Tufeyl Amir
b. Vasile el-Leysi
18. Şehir ve bölgeler özelinde en son vefat eden sahabiler
kilerdir?
CEVAP:
Cabir b. Abdullah >Medine
Enes b. Malik>Basra
Abdullah b. Ebi Evfa>Kufe
Abdulah b. Büsr>Şam
Ebu Ubeyy Abdullah b. Haram>Filistin
Ürs b. Amira>Cezire
Hirmas b. Ziyad>Yemame
Abdullah b. El-Haris>Mısır
19. Sahabenin adil olması ne anlama gelir?
CEVAP: Kasıtlı olarak Hz. Peygamber’e yalan isnad
ettiklerinin bilinmemesi anlamındadır.
20. Tabii’nin hadis ilmindeki manası nedir?
CEVAP: Mü’min olarak bir veya daha fazla sahabi ile karşılaşan
ve Müslüman olarak ölen kimsedir.
21. Fukaha-i Seb’a kimlerdir?
CEVAP:
Saîd b. El-Müseyyeb,
Kâsım b. Muhammed,
Hârice b. Zeyd,
Urve b. Ez-Zübeyr,
Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe,
EbûBekir b. Abdurrahman
Süleyman b. Yesâr
22. Muhadramun kime denir?
CEVAP: Cahiliye ve İslam devirlerine yetip Hz. Peygamber
zamanında Müslüman olduğu halde O’nu görememiş kimseye denir.
23. Muhadramun a örnek veriniz.
CEVAP: Üveys el-Karani Ebu Osman en- Nehdi ve Alkame
b.Kays
24. Etbâu’t-tâbiîn kime denir?
CEVAP: Mü’min olarak tabiinden bir veya birkaç kişiyle
karşılaşan ve Müslüman olarak ölen kimseye denir.
25. Cerh nedir?
CEVAP: Gerekli tenkid şartalarını taşıyan güvenilir bir
alimin bir raviyi kendisinde veya rivayetinde tespit ettiği geçerli bir
kusurdan dolayı tenkid etmesidir.
26. Ta’dil nedir?
CEVAP: Bir ravinin kendisine veya rivayetine bakarak
güvenilir olduğunu açıklamaktır.
27. Cerh ve Ta’dil ilmi nedir?
CEVAP: Rivayetlerin kabulü veya reddi açısından raviler
inceleyip özel lafızlar kullanarak durumları açıklayan hadis ilmidir.
>>Cerh edene carih cerh edilene mecruh ta’dil edene
muadil veya müzekki ta’dil veya tezkiye edilene adil veya adl cerh ve ta’dil
faaliyetine tenkid bu faaliyeti yapana da münekkid denir.
28. Cerh Ta’dil şartları nelerdir?
CEVAP:
-Münekkidin
kendisi cerh edilmiş olmamalı
-Doğru sözlü ilim ve takva sahibi-Cerh-Ta’dil sebepleri
ile lafızlarının anlamını iyi bilmeli
-Cerh-Ta’dil adabına uyarak tenkide ılımlı olmalı
-Ravinin kusurları yanında iyiliklerinden de bahsetmeli
-Gerektiğinde ve gerektiği kadar cerh etmeli
29. Tenkiddeki tavırları açısından münekkidler kaça ayrılır
örnek veriniz.
CEVAP:
Üç gruba ayrılır:
1-Katı/müteşeddid
>>Yahya b. Said el-Kattan İbn-i Main Ebu Hatim
er-Razi
2-Gevşek/mütesahil
>>Tirmizi ve Hakim
3-Ilımlı/mu’tedil
>>Ahmed b. Hanbel Buhari Ebu Zür’a er- Razi ve
İbn-i Adi
30. Bir hadisin kabul edilebilmesi için ravide bulunması
gereken özellikler nelerdir?
CEVAP: Adalet ve zabt
31. Hadis ilminde adalet nedir?
CEVAP: Genel anlamıyla ravide bulunması gereken rivayet
ehliyetidir.
32. Adaletin unsurları neledir?
CEVAP:
İslam-Hadisi öğrenirken değil naklederken şart
Buluğ-Hadisi öğrenirken de öğretirken de şart
Akıl-Dinî sorumluluğun
temelini teşkil eden akıl, hadisin hem öğrenilmesi hem de
öğretilmesi aşamasında şart
Fısktan uzak durmak/takva-Davranışlarında iyilik ve
dindarlık ağır basan kimse diğer şartları da taşırsa adil sayılır.
Mürüvvet- Sözlükte
mertlik, yiğitlik, insanlık, olgunluk ve iffet gibi anlamlara gelir. Istılahta,
onurlu yaşama, genel ahlâk ve âdâba uyma ve dinin hoş gördüğü geleneklere
saygılı gösterme olgunluğudur
33. Fısk nedir?
CEVAP: Büyük günah işlemek ve küçük günah işlemede ısrar
etmektir.
34. Mürüvvet nedir?
CEVAP: Onurlu yaşama güzel ahlak ve adaba uyma ve dinin
hoş gördüğü geleneklere saygı gösterme olgunluğudur.
35. Adaleti tespit yolları nelerdir?
CEVAP: Şöhret ve tezkiye
36. Şöhret nedir?
CEVAP: Bir ravinin yaşadığı toplumda adil bir kimse
olarak ün yapmasıdır.
37. Tezkiye nedir?
CEVAP: Kendisi adil olan bir kimsenin adil olup olmadığı
bilinmeyen bir şahsı temize çıkarmasıdır. Ta’dil ile eş anlamlıdır. Ayrıca bir
ravinin rivayetinin Sahihayn’da geçmesi o ravi için bir ta’dil göstergesidir.
38. Zabt nedir?
CEVAP: Ravinin rivayet konusunda duyarlı dikkatli ve
bilgili olmasıdır. Böyle raviye zabt sahibi veya zabit denilir.
39. Hıfz zabtı nedir?
CEVAP: Bir ravinin dinlediği bir hadisi dilediği anda
hatırlayıp ezberinden nakledecek şekilde sağlam ezberlemesidir.
40. Kitap zabtı nedir?
CEVAP: Bir ravinin hadislerinin yazılı olduğu kitabını
her türlü değiştirme ve sokuşturmadan korumasıdır.
41. Zabtın unsurları neledir?
CEVAP:
a)Teyakkuz: Ravinin rivayetlerini iyi bilmesi tanıması ve
başkalarının rivayetlerinden ayırabilme dikkatini göstermesidir.
b)Hıfz: Ravinin ezberleme güç ve yeteneği hadisi tam ve
sağlam bir şekilde ezberleyip aklında tutma kabiliyetidir.
c) Kitabı korumak
d)Mana ile rivayette lafızların anlamını bilmek: Hadisi
lafzı değilde manası ile rivayet eden ravi mana ile rivayet şartlarına sahip
olmalı.
42. Zabtın tespit yolları nelerdir?
CEVAP: Mukayese ve imtihan
43. Mukayese şekilleri nelerdir?
CEVAP:
-Ashabın rivayetlerini birbirleriyle karşılaştırmak
-Bir muhaddisin rivayetlerini değişik zamanlarda
karşılaştırmak
-Bir hadis hocasının birkaç öğrencisinin rivayetlerini
karşılaştırmak
-Hoca ile akranlarının rivayetlerini karşılaştırmak
-Kitaptaki rivayeti ezberdeki veya başka bir kitaptaki
ile karşılaştırmak
-Hadisi Kur’an ile karşılaştırmak.
44. İmtihan nedir?
CEVAP: Ravilerin rivayet bilgilerini haberli veya
habersiz olarak yoklamaktır.
>>Bu yöntemin en meşhur örneği Buhari’nin tabi
tutulduğu zabt imtihanıdır.
45. Hadis münekkidlerine göre raviler derecelerine göre kaça
ayrılır?
CEVAP:
Üçe ayrılır:
a)Hıfz ve itkan sahibi olanlar
b)Bazen yanılmakla birlikte hadisleri genellikle sahih
olanlar
c)Genellikle hata yapan ve yanılanlar(bunların hadisleri
alınmaz)
46. Zabtı bozan haller nelerdir?
CEVAP:
-Hadis öğrenimi veya öğretimi esnasında uyuklamak
-Sahih bir nüsha ile karşılaştırılmamış kitaptan hadis
rivayeti
-Telkine açık olmak-Çokça şaz ve münker hadis rivayet
etmek
-Rivayet hatalarında inadına direnmek
47. Kimlerin hadisine sahih hasen ya da zayıf denir?
CEVAP: Zabtı tan olan ravinin hadisine sahih eksik olanın
hadisine hasen gevşek ve zayıf olanın hadisine zayıf hadis denir.
48. Metain-i aşere terimi ne için kullanılır?
CEVAP: Ravinin cerhine sebep olan kusurlar beşi adalet
beşide zabt sıfatıyla ilgili olmak üzere on noktada toplanır. İşte bu kusurlara
metain-i aşere denir.
49. Adalet sıfatıyla ilgili kusurlar nelerdir?
CEVAP:
-Kizbü’r-ravi(yalancılık)
-İttihamü’r-ravi bi’lkizb(yalancılıkla itham)
-Fısku’r-ravi(fasıklık)
-Bid’atü’r-ravi(bid’atçilik)
-Cehalet(bilinmezlik)
50. “Yalancının cezası doğru sözlerinin de reddedilmesidir.”sözü
kime aittir?
CEVAP: İbnü’l-Mübarek’e aittir.
51. Ahmed b. Hanbel’in yalancı ravi hakkında görüşü nedir?
CEVAP: Hadiste yalan konuşup sonra da tevbe eden ravinin
bu tevbesinin Allah ile kendisi arasında kaldığı artık bir daha ondan hadis
alınamayacağını belirtir.
52. Yalancılıkla itham edilen ravinin rivayetleri kabul
edilir mi?
CEVAP: Böyle bir ravi yalancılıkla itham edilmesine sebep
olan söz ve davranışlarından tövbe ederse sonraki rivayetleri kabul edilir.
53. Rafiziliğin bir kolu olan ve yandaşları lehine yalan
konuşmayı dini bir görev sayan mezheb hangisidir?
CEVAP: Hattabiye’dir.
54. Küfrü gerektiren bid’at(bid’at-i mütefekkire)’e örnek
verin.
CEVAP: Allah’ı cisimlere benzetmek(tescim) O’nun cüziyyatı
bilmediğini söylemek ilahlığın Hz.Ali veya bir başkasına geçtiğine
inanmak(hulul).Bunların rivayetleri ittifakla reddedilmiştir.
55. Adalet sıfatıyla ilgili kusurlardan cehaletin manası
nedir?
CEVAP: Ravinin zatının veya durumunun bilinmemesi
demektir.
56. Raviler şahısları ve vasıfları bilinmeme yönünden kaç
kısımdır açıklayın.
CEVAP: İki kısımdır. Şahısları ve vasıfları bilinenler ya
adildir veya mecruh bilinmeyenler mechul ravilerdir.
57. Mechulü’l ayn ve mechulü’l hal nedir?
CEVAP:
Mechulü’l ayn:Hadis öğenimi ve öğretimiyle meşhur olmayan
kendisinden tek bir kişinin hadis rivayet naklettiği kimsedir. (rivayeti kabul
edilmez)
Mechulü’l hal: Kendisinden iki veya daha fazla kimse
adını vererek hadis rivayet ettiği halde hakkında cerh veya ta’dil hükmü
verilmediği için adil olup olmadığı bilinmeyen ravilerdir.
58. Mestur’da denilen mechulü’l hal raviler kaç kısımdır
açıklayın.
CEVAP:
İki kısımdır.
a)Adaleti zahiren ve batınen mechul olanlar(bunların
rivayetleri reddedilir.
b)Adaleti zahiren var olup batınen mechul olanlar(rivayetleri
bazı muhaddisler tarafndan makbul sayılmıştır
59. Zabt sıfatıyla ilgili kusurlar nelerdir?
CEVAP:
1-Kesretü’l galat: (çok hata yapmak)
2-Fartu’l gafle: (çok yanılmak)
3-Vehim: (yanılma)
4-Muhalefetü’s-sikat: (sika ravilerine muhalefet)
5-Süü’l hıfz: (kötü hafıza)
60. İllet ve muallel hadis nedir?
CEVAP: Vehim sonucu meydana gelen kusura illet denir. Vehim
kusurlarının bulunduğu hadise muallel hadis denir.
61. Vehim nedir?
CEVAP: Ravinin rivayet kurallarını bilmemesi sebebiyle
doğru zannederek yanlış hadis rivayet etmesidir.
62. Münker ma’ruf şaz ve mahfuz hadisi açıklayın.
CEVAP: Zayıf ravinin sika ravinin rivayetine aykırı
düştüğü hadisine münker aykırı düştüğü hadise ma’ruf sika ravinin kendisinden
daha sika ravinin hadisine şaz aykırı düştüğü hadise mahfuz denir.
63. İhtilat nedir?
CEVAP: Sika olan bir ravinin hastalık veya bunama gibi
doğal veya arızi sebeplerle hafıza kaybına uğraması ve rivayetlerini karıştırır
hale gelmesidir. Bu durum rivayetin kabulüne engeldir.
64. Tearuz nedir ve çeşitleri nelerdir?
CEVAP: Bir ravi hakkında bağdaştırılamayacak tarzda hem
cerh hem ta’dil bulunması anlamına gelen tearuz aynı münekkidden kaynaklanan ve
farklı münekkidden kaynaklanan tearuz diye ikiye ayrılır.
65. Bunların hükümleri nedir?
CEVAP: Aynı münekkidden kaynaklanan tearuzda münekkidin
son tenkid hükmü geçerlidir. Farklı münekkidden kaynaklanan tearuzda raviyi
ta’dil edenler sayıca çok olsa da gerekçesi açıklanan cerh geçerlidir.
66. Cerh-Ta’dil lafızları ne demektir?
CEVAP: Hadis münekkidleri cerh ta’dil kurallarına göre
tenkid ettikleri ravileri güvenirlik durumlarına göre sınıflandırmışlar her
birinin güvenirlik derecesini bazı ifadelerle belirtmişlerdir.Bu ifadelere
denir.
67. Cerh-ta’dil lafızlarını ilk açıklayan müellif kimdir?
CEVAP: İbn-i Ebi Hatim er-Razi’dir.
>>Cerh ve ta’dil lafızlarını Arapça oldukları için
geçiyorum.
68. Ta’dil lafızlarının hükmü nedir?
CEVAP:
1. ve 2. Derece lafızlarla ifade edilen ravinin hadisi en
sahih
3.Derece sahih
4. Derece hasen li zatihi
5. Derece hasen li zatihi ve hasen li gayrihi
6. Derece hasen li gayrihi.
69. Cerh lafızlarının hükmü nedir?
CEVAP: İlk iki derecedeki lafızlarla cerhedilen ravilerin
hadisleri itibar (karşılaştırmak) için alınır. Son dört derecedekilerle cerh
edilenlerin hadisi delil olmaz itibar için yazılmaz şahid olarak kullanılmaz.
70. Ravi biyografileri ne zaman tedvin edilmeye başlamıştır?
CEVAP: Etbaü’t-tabiin döneminde
71. Ravilerin hocalarından öğrenip hadislerle aynı malzeme
üzerine kaydettikleri kısa bilgi notlarının bir araya getirildiği eserlere ne
denir?
CEVAP: Süalat denir.
72. Tarih tabakat ve ilel kitaplarına örnek verin.
CEVAP:
Tarih: Yahya b. Main İbnü’l Medini Buhari İbn-i Ebi
Heyseme ve Zehebi
Tabakat: Muhammed b. Sad Halife b. Hayyat İmam
Müslimİlel: Ahmed b. Hanbel Derukutni.
Alıntıdır: Hazırlayan
AyŞe Eşrefoğlu, Betül Kader Hocalarımızdan Allah Razı Olsun.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder